Bureau Massa kwam samen met andere architecten in de unieke positie om op een vrije plot aan de Laan op Zuid in Rotterdam een groot CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) project vorm te geven. De gemeente Rotterdam bood ons de ruimte voor een proces naar Berlijns bouwgroepen model. Uniek omdat hier in diverse samenwerkingsverbanden binnen OVERMAAS een woningbouwplan konden ontwikkelen vanuit de kwaliteit van het wonen en de architectuur. Die kans is met beide handen aangegrepen. In samenwerking met Laila Ghait architecten is OVERTURE gerealiseerd. De planuitwerking lag bij bureau MASSA.

SAMENBOUW

Er zijn vele opvattingen over wat nu echt CPO is, maar in veel modellen zijn de oorspronkelijke ambities om kopers in hun opdrachtgevende rol te zetten verworden tot gereguleerde aannemersmarkten. In Overmaas zijn de architecten initiërend en begeleiden het proces vanuit het streven naar plankwaliteit. Deze CPO-vorm is bovenal praktisch: op grotere schaal met een zekere mate van complexiteit is een aanloopfase door professionals cruciaal voor het welslagen.

We zijn als bureaus gezamenlijk gestart met een eerste ontwerp, een globale opzet van plan en proces waarmee we de ledenwerving zijn gestart. Daarna zijn de verenigingen van opdrachtgevers opgericht die vanaf dat moment onze opdrachtgevers werden. Als je sec naar de ontwikkeltijd kijkt zijn we even efficiënt als een reguliere projectontwikkelaar. En de leden (opdrachtgevers) betalen wat het kost: er zijn geen winstmarges van ontwikkelaars. Met als resultaat een hoogwaardig woningbouwproject, met woningen geheel op maat. En niet onbelangrijk, een duurzame groepsvorming vanaf het begin. Bewoners kennen elkaar en hebben samen de weg afgelegd. De binding met het project en met de buurt is sterk: “samen bouwen aan een eigen plek”.

Toch wordt het ‘Bouwgroepen-model’ nauwelijks opgepikt in Rotterdam als een volwaardig ontwikkel-alternatief. Goed om juist dit proces-resultaat als geheel de aandacht te geven die het verdient: in onze optiek zouden alle Overmaas-deelplannen gezamenlijk mee moeten dingen naar de Rotterdamse Architectuurprijs. Want het gaat hier juist over de rol van de architect als gids naar kwaliteit. Van planopzet tot in de details. En dat is zichtbaar: je ervaart de zorgvuldige uitwerking met kwaliteiten die te vaak sneuvelen in reguliere planontwikkelingen.

OVERTURE

Een smal bouwblokdeel en parkeren op eigen terrein. Vanuit die context kozen we voor twee specifieke typologieën. De dijkwoningen parkeren onder de eigen woning en wonen vrij op de etage, geïnspireerd op de doorsnede van de Hollandse dijkwoning. Met dit profiel ontstond ruimte voor vierlaagse herenhuizen aan de Laan op Zuid met zonnige tuinen. Vervolgens is er een palet van woningtypen ontwikkeld waaruit men kon kiezen. Binnen deze verschillende woningtypen was er alle vrijheid om zelf in te delen. Dit werkte goed dankzij de kleine schaal van het project.

Beide bureaus hebben hun woningtypen een eigen uitstraling gegeven. In de bouwkundige uitwerking is ingezet op een hoog duurzaamheidsniveau en op kwaliteit van de materialisering. Zo hebben de gevelopeningen diepe neggen en zijn de aluminium kozijnen voorzien van ingebouwde zonweringen. Er is gestructureerd metselwerk toegepast en er is veel zorg besteed aan de detaillering van de woningentree.